AİHM Kararları 17 Ocak 2023
19Views
Dr. Oktay Bahadır tarafından yapılan karar analizi şu şekilde:
Kararın Künyesi
AİHM (Beşinci Bölüm), Polyakh ve Diğerleri/Ukrayna Davası, Başvuru No: 58812/15, Karar Tarihi: 17/10/2019
Başvurunun Konusu
Ukrayna’da, Şubat 2014’teki yoğun gösteriler sonucunda Cumhurbaşkanı V. Yanukovych görevinden ayrılmıştır. 16/10/2014 tarihinde, memurların kamudan ihracını öngören “Hükümet Arındırma Kanunu” yürürlüğe girmiştir.
Bu kanuna göre şu kişiler ihraç edilecektir: (i) 25/02/2010’dan 22/02/2014’e kadar olan sürede en az bir yıl kamu hizmetinde çalışanlar ya da 1991’den önce Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Komünist Partisi’nde belirli görevlerde bulunanlar. (ii) Kanun ile öngörülen aklanma beyannamesini doldurmayanlar.
Kanun ile; bu kişilerin 10 yıl boyunca kamu hizmetinden ve diğer bazı işlerden yasaklanmaları, ayrıca isimlerinin Adalet Bakanlığınca tutulan ve kamuya açık çevrimiçi bir veri tabanı olan Arındırma Kütüğü’nde yayımlanması öngörülmüştür.
Başvurucular, haklarında uygulanan tedbirlerin özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğinden şikâyet etmişlerdir.
Kararın Özü
Başvurucuların davranışlarının “bireysel bir değerlendirmesi yapılmaksızın” kamudan çıkarılmaları, “10 yıl süreyle” kamu görevinden yasaklanmaları ve isimlerinin “kamunun erişimine açık Arındırma Kütüğü’nde yayımlanması” nedenleriyle söz konusu tedbirinin demokratik bir toplumda gerekli olmadığı sonucuna ulaşılmış ve başvurucuların özel hayata saygı haklarının ihlal edildiğine hükmedilmiştir.
Kararın Önemi
Söz konusu kararda AİHM, kamudan arındırma (lustration) tedbiri olarak memuriyetten çıkarılma esnasında devletin uyması gereken yükümlülükleri ortaya koymuştur.
Başvuruya konu somut olayda kişiler, 10 yıl boyunca kamu hizmetinden çıkarılmışlardır. Buna karşın Türkiye’de, 15 Temmuz sonrasında, yüzbinlerce kişi doğrudan OHAL KHK’sı ile ya da KHK hükümlerine dayanılarak “bireyselleştirme yapılmaksızın” ve “süresiz/kamu görevinde bir daha yer alamayacak şekilde” meslekten çıkarılmışlardır. İhraç edilenlerin isim, soy isim, sicil, unvan, görev yeri bilgileri “internet sitesinde, herkesin erişimine açık şekilde” paylaşılmıştır.
Her iki uygulamanın benzer özellikler taşıdığı ve hatta süresiz kamu görevinden çıkarılma yönüyle Türkiye’deki uygulamanın daha ağır bir yaptırım içerdiği, bu bağlamda AİHM’den Türkiye aleyhine de benzer ihlal kararı çıkacağı öngörülebilir.
Kararın özet çevirisi için aşağıdaki linke tıklayınız.
POLYAKH AND OTHERS v. UKRAINE – [Turkish Translation] summary by Okan Taşdelen (coe.int)